Τελευταία διαδρομή: Πορεία προς την Αθανασία

Ομιλία Μίμη Οικονόμου

για τον Άρη Βελουχιώτη.

Τελευταία διαδρομή: Πορεία προς την Αθανασία

Ίσως είμαι το τελευταίο παιδί που πήρε αγκαλιά ο Άρης Βελουχιώτης, πριν πάρει τον δρόμο προς την τελευταία διαδρομή, κι από κει προς την Αθανασία.

Ήταν το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου το 1945. Η καλύβα που μέναμε ήταν σε μεγάλη απόσταση κάπου 6 χιλιόμετρα από τις παρυφές των σπιτιών του χωριού μας τα Στουρναραίικα. Ό Άρης έστειλε τον πατέρα μου να βρει τον υπεύθυνο του Χωριού, Τάκη Οικονόμου, να συγκεντρώσει τον κόσμο στην πλατεία του χωριού κάτω από τον ιστορικό πλάτανο για τους μιλήσει. Και όσο να γυρίσει ο πατέρας μου ο Άρης έπαιξε και με μένα. Ευλογημένη εκείνη η αγκαλιά..

Σήμερα όμως θέλω να αναφερθώ για το τελευταίο ταξίδι του προς την Αθανασία.  

Γιατί τώρα βλέπουμε, τώρα έχουμε μπροστά μας όλα τα γεγονότα. Ίσως με κάποια κενά, αλλά κοντά στην αλήθεια. Μέσα σε λίγες μέρες ένα ματωμένο, με πολλούς νεκρούς οικοδόμημα 2μιση χρόνων από κακή πληροφόρηση; Από ατυχείς κινήσεις; (που όμως δεν δικαιολογούνται από τόσο έμπειρα άτομα) είχε ένα τόσο τραγικό τέλος.

Όλα όσα θα ακούσετε είναι από μαρτυρίες ανθρώπων που ήταν κοντά στον Άρη τότε,

από γραφτά που έγραψαν πολλοί συναγωνιστές του. Αλλά και άλλοι συγγραφείς και ιδιώτες που αγάπησαν αυτόν το θρύλο που λέγετε Άρης.

Θα προσπαθήσω να τα περάσω με μια γρήγορη ματιά έτσι για να φτάσουμε στην Μεσούντα και την θέση Φάγκου.

Εκεί όταν πλησιάζεις, για το τι, μα και το πώς έγινε, συναντάς μια θολούρα, την μεγάλη τους στιγμή την έζησαν μόνοι ο Άρης και ο Τζαβέλας. Την αλήθεια την πήραν μαζί τους και την φόρτωσαν στις φτερούγες του μύθου.

Αλλά ας πάμε εν τάχη σε εκείνες τις μέρες που ο Άρης γύρισε από την Αλβανία.

Η πρώτη του στάση με 2ήμερη παραμονή ήταν στο εξωκλήσι Αγίας Παρασκευής στο Αγιόφυλλο Καλαμπάκας, εκεί βολιδοσκόπησε τα πράγματα ήρθε σε επαφή με τους υπεύθυνους της περιοχής και κατάλαβε πως όλη του η ταλαιπωρία ήταν μία δοκιμασία που του υπέβαλαν οι κοντόφθαλμοι της ηγεσίας εκείνης της εποχής Μα ο Άρης χαρισματικός και οραματιστής καθώς ήταν κατάλαβε τι τον περίμενε από δω και πέρα.

 

Τώρα ο κουρνιαχτός κατακάθισε, ο ορίζοντας ξεκαθάρισε η αλήθεια φαίνεται από μακριά. Για μας είναι εύκολο να ξεχωρίσουμε, τους αγωνιστές τους οραματιστές και τους εφιάλτες, τότε όμως; Φεύγοντας από την Ασπροκκλησιά Καλαμπάκας πέρασε τα βλαχοχώρια, Ματονέρι Κλεινοβό, Αηδόνα, Παλιοχώρι, 

Περνώντας από αυτά τα χωριά ο Άρης ειδοποίησε τον Αλέκο Λέγκα να του πάει την τσάντα με το αρχείο που του είχε εμπιστευτεί φεύγοντας για την Αλβανία. Ο Αλέκος Λέγκας, ήταν αδελφός του Νίκου Λέγκα του συσπουδαστή του Άρη στην Γεωργική σχολή της Λάρισας, Γεωπόνο που τον εμπιστεύονταν απόλυτα και που οι Γερμανοί είχαν εκτελέσει ένα χρόνο νωρίτερα στα Τρίκαλα. (Αυτό είναι ομολογία σε μένα του Αλέκου Λέγκα και μολογιέται για πρώτη φορά). Ο Άρης δεν είχε μαζί του την τσάντα φεύγοντας για την Αλβανία, περιμένοντας, ψάχνοντας στην ουσία το χαρτί της σύνδεσης του κόμματος.

  Από εκεί ο Άρης πέρασε στο Περτούλι και συγκεκριμένα στο Καλογερομάνδρι 

στου Κόρπου στο ξυλογέφυρο.

Θέλοντας να βολιδοσκοπήσει τα χωριά που είχαν πολλούς αγωνιστές στον ΕΛΑΣ

ο Άρης έστειλε στο Γοργογύρι τον Σπύρο Οικονόμου να βρει τους υπεύθυνους να τους ενημερώσει πως βρίσκεται στο Περτούλι. Και πως ξεκινά ένα δεύτερο αντάρτικο.

Είχε μάθει πως ζει ο Ζαχαριάδης σκέφτεται να περιμένει, να έρθει στην Ελλάδα να πάει να τον συναντήσει και να τον ενημερώσει, τι έγινε όλο τον καιρό που έλειπε.

Γυρίζοντας ο Σύνδεσμος από το Γοργογύρι Σπύρος Οικονόμου. Τον ενημέρωσε πως είναι πολλοί αλλά τον περιμένουν να πάει να τους μιλήσει ο ίδιος. Ο Αρης αποφασίζει να κατέβει στο Γοργογύρι, Εκεί φτάνοντας βρήκε μία κατάμεστη πλατεία που ακόμα συνέχιζε να γεμίζει και να καλύπτονται τα γύρω από την πλατεία πρανή από λαό. Βλέποντας τον ενθουσιασμό τους αναθαρρεύει, Τον υποδέχονται οι Κώστας Αγγελής γραμματέας αχτιδικής επιτροπής, και η Αλκμήνη Θεολόγη γραμματέας οργανωτικής επιτροπής.Που πήγαν και μίλησαν ιδιαιτέρως. Ο Άρης άρχισε την ομιλία του, και όσο η ώρα περνούσε τόσο έρχονταν και άλλοι να τον ακούσουν από τα διπλανά χωριά.ήταν κάτι το ανεπανάληπτο, λες και προαισθάνονταν τι θα επακολουθούσε μίλησε για ώρες και ήταν η πρώτη φορά που κατηγόρησε ανοιχτά σε λαό την Ηγεσία του κόμματος του ΚΚΕ που δεν αντιλαμβάνονταν σε τι περιπέτειες θα έβαζαν τους αγωνιστές με τις αποφάσεις που πήραν και υπέγραψαν. Η ομάδα άρχισε να μεγαλώνει, ο αριθμός που ορκίστηκαν πρέπει να έχει περάσει τους εκατό Είναι γνωστά τα ποιο πολλά και ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες

Και αρχίζει η πορεία, από το Περτούλι περνώντας τα χωριά Νεραϊδοχώρι, Πύρρα. Μουτσιάρα Παλιοχώρι Γαρδικίου, Αρματολικό, Μεσοχώρα. Μοσχόφυτο Ελληνικά  Την συγκέντρωση της ομάδας του Άρη και την πορεία του έμαθαν και οι παρακρατικές οργανώσεις που είχαν γεμίσει τα βουνά και δίψαγαν για αίμα. άρχισαν να τον ψάχνουν.

Μαζί όμως και το 118 τάγμα εθνοφυλακής το κόκκινο Τάγμα όπου έδρα του ήταν η Λάρισα διοικητής του είναι ο Επίλαρχος Φαληρέας, εκπρόσωπος του ΙΔΕΑ στην Θεσσαλία. Ένας φανατικός από μίσος, ένας κομπλεξικός, άνθρωπος με τα ποιο ζωώδικα ένστικτα, όπως γράφει ο Ρίζος Μπόκοτας. «Η οσμή του αίματος και του θανάτου», τρέφει τον Φαληρέα έλεγαν οι συνάδελφοί του».  

1^ο απόσπασμα με 80 άνδρες 5 λοχίες και 5 αξιωματικοί.

Ήταν το μεγάλο τμήμα ακολούθησε την διαδρομή του Άρη Από Τύρνα Περτούλι κ.λ.π. αλλά δεν τον συνάντησε έφτασε και έμεινε στο Μυρόφυλλο όπου και έμαθε τον θάνατο του Άρη Το τμήμα αυτό αποτελούνταν σχεδόν από πρώην ελασίτες

2^ο απόσπασμα με 28 άνδρες με αξιωματικό τον Ασημάκη Μουριελάτου

Που πήρε την άλλη διαδρομή από Μουζάκι και συναντήθηκε στο Λιάσκοβο και συμμετείχε  στις αψιμαχίες.

Όταν ο Αρης έφτασε στην Μεσοχώρα έμαθε πως ο Ζαχαριάδης είχε φτάσει στην Αθήνα. Ένας σύνδεσμος από τα Τρίκαλα ο Στέφος Ραμιώτης του δίνει ένα φάκελο που μέσα εκτός από επιστολή του Αγρότη έχει και ένα κομμάτι του Ριζοσπάστη την από 31-5-1945 δήλωση του Ζαχαριάδη για την εσωτερική κατάσταση στη χώρα και πως η συμφωνία της Βάρκιζας πρέπει να εκτελεστεί, γρήγορα και 100^ο/ο. και έστειλε έναν έμπιστό του με 100 περίπου χειρόγραφα, να τα πάει στο Νίκο. Πιστεύει πως ο Ζαχαριάδης γελάστηκε από τους Σιάντο – Ιωαννίδη και πως διαβάζοντας τα χειρόγραφα θα αλλάξει γνώμη

Ο άνθρωπος που έστειλε ο Αρης στην Αθήνα συνάντησε τον Ζαχαριάδη του τα έδωσε που του είπε τώρα είναι αργά, η καταγγελία πήγε στο τυπογραφείο. Μα δεν μου είπες να σου τα φέρω σήμερα; Τον ρώτησε ναι μα είναι απόφαση, του ΠΓ αν θέλεις άφησέ τα.

11 Ιουνίου ημέρα Δευτέρα χωρίς ο Ζαχαριάδης να διαβάσει τις απόψεις του Άρη

( γράφει ο Πάνος Λάγδας σελίδα 496 ) Το ΚΚΕ με απόφαση του ΠΓ καταγγέλλει ανοιχτά τον ΑΡΗ Βελουχιώτη Και προσπαθεί να υποτιμήσει τον ρόλο του στην ένοπλη αντίσταση.

12 του μηνός ημέρα Τρίτη δημοσιεύεται στο Ριζοσπάστη.. Ο Άρης όμως ακόμα ελπίζει, δεν έχει μάθει για την δημοσίευση. Ο Άρης τώρα  φτάνει στο Κοθώνι αφήνει 5-6 άτομα να φύγουν για τα χωριά τους. Και ο ίδιος αφού μένουν εκεί την νύχτα κανονίζουν να φύγουν πολύ πρωί Δύο Εαμίτες πατέρας και γιος που ο γιος ήταν αξιωματικός του ΕΛΑΣ τους οδηγούν. Εκεί ο νεαρός έδωσε στον Άρη την εφημερίδα της 12-6-1945 που έγραφε την αποκήρυξη του Άρη. Σοκ αλλά κράτησε την ψυχραιμία του, σε αυτόν που έδωσε τα πάντα για την αντίσταση, για τον αγώνα για το αύριο του λαού. Μια άλλη φορά βρέθηκε σε τόσο δύσκολη θέση αλλά και τότε Ψύχραιμος ( όπως γράφει ο Γ. Χατζηπαναγιώτου στο βιβλίο του ΑΡΗΣ ο πρώτος του αγώνα στην σελίδα 649 ) Όταν είχε πάει στον αδελφό του τον Μπάμπη τα μωρουδιακά από το παιδί του που απόχτησε με την συντρόφισσα που παντρεύτηκε στην Μυτιλήνη ως το μόνο θυμητάρι από το παιδί του και την γυναίκα του που χάθηκαν και οι δυο μέσα στον Αγώνα.)  

Δεν ήταν η αποκήρυξη που τον σκότωσε. Ένοιωσε μόνος με όλες τις ευθύνες πάνω του και τα δικά τους λάθη τώρα θα φρόντιζαν να του τα φορτώσουν.

Είναι γνωστή η πορεία μέχρι το Φαγκο πως έφτασε με 10 άτομα στο ποτάμι, ακόμα και σήμερα δεν μπορείς να πιστέψεις πως κατεβαίνοντας εκείνη την σάρα να πέσουν στο ποτάμι είναι δυνατόν να μην σκοτωθεί κανένας ή τουλάχιστον να μην τραυματιστούν.

Ας πάμε τώρα στην αυτοκτονία του Άρη & του Τζαβέλα.

Όλα συμπίπτουν πως ο Τζαβέλας τράβηξε την Χειροβομβίδα την απασφάλιση αγκάλιασε τον Άρη και τα κορμιά πρέπει να διαλύθηκαν, Γιατί τίποτα από ότι φορούσαν δεν βρέθηκε να το έχουν οι διώχτες τους που δεν θα άφηναν τέτοια σουβενίρ. Και δεν θα έπαιρναν μόνο τα καλπάκια τους που είχαν στις γκλίτσες τους οι κυνηγοί. που τα φέρνανε γύρω, γύρω αλαλάζοντας χορεύοντας και τραγουδώντας.

Τρεις εκδοχές υπάρχουν για τον θάνατό τους που γράφτηκαν

Η μία του Θάνου που έκανε την έκθεση στο Κόμμα δεν ήταν όμως εκεί ακριβώς. Ακούγοντας την έκρηξη βιάστηκαν να φύγουν, έπειτα πολλά πράγματα στην υπόθεση του Άρη στρογγυλεύτηκαν για τους άλλους.     

Η άλλη του Δράκου που έκανε την περιγραφή στον Ρίζο Μπόκοτα όντας φυλακή και οι δυο και δίπλα, δίπλα για κάποιους μήνες. Ακόμα για τα διαλυμένα κορμιά.

Και Τρίτη η δημοσίευση του Αξιωματικού του 2^ου αποσπάσματος του 118 Τ.Εθνο/λακής

 Ασημάκη Μουριελάτου στις 20 Ιουνίου του 1945 που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αναγέννηση ΤΡΙΚΑΛΩΝ. Πως συνάντησε και χτυπήθηκε με την ομάδα  του Άρη στο Λιάσκοβο, η αλήθεια είναι πως έπιασε δύο αντάρτες όχι στην μάχη αλλά σε αναζήτηση τροφής και αυτοί είναι ένας Τρικαλινός και ένας Ηπειρώτης. Και δεν έγινε μάχη από κοντά αλλά από απέναντι από τα 5 αδέλφια. Που χτυπούσαν το χωριό. 

Η Μεγάλη δύναμη που αναφέρει ο παραπάνω αξιωματικός που κυνηγούσε την συμμορία του Άρη, Ήταν αυτός με του 28 εθνοφύλακες η ομάδα του παρακρατικού Βόϊδαρου, η άλλη ομάδα του Παρακρατικού Μόκκα. και άλλες. και όλοι αυτοί που ενώ τους κλείσανε 5 άτομα στη θέση Φάγγο, Χρειάστηκαν αυτές οι ομάδες πολλές ώρες να ρίχνουν αναρίθμητα πυρά. Από καθαρό συμφέρον και υπολογισμό τα γράφει, ο Μουριελάτος

Ίσως για Ηρωποιηθεί όπως και απέσπασε διακρίσεις από τον Ζέρβα Δεν νομίζω πως αξιωματικός αν διεύθυνε την μάχη, αν έγινε θα επέτρεπε να τους αποκεφαλίσουν. θα άφηνε τους παρακρατικούς να κόψουν τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα. Να τα φέρουν τρόπαια στα Τρίκαλα να τα κρεμάσουν στον Φανοστάτη να πάρουν κλαριντζήδες να χορεύουν ο στρατός δεν τα έκανε ποτέ αυτά, αν τον πιστέψουμε πρέπει να πούμε πως είναι και αυτός συμμέτοχος στο έγκλημα.

Ακόμα υπάρχουν διχογνωμίες ως προς την συμμετοχή των άγγλων στο κυνήγι του Αρη

Ένα είναι γεγονός οι άγγλοι δεν ήταν παρόν στις μάχες ήταν όμως οι τροφοδότες των παρακρατικών ομάδων, σε οπλισμό ιματισμό και προπαντός λίρες. Δεν χρειάζονταν να είναι στην κρεατομηχανή μιας μάχης είχαν αναλώσιμους τους Παρακρατικούς  τυχοδιώκτες.

  

Κοιλοπονούσε η Κλάραινα, μα δεν ήξερε πως γεννούσε ένα αστέρι που σιγά, σιγά θα γίνονταν Ήλιος και θα φώτιζε ψυχές και θα τσουρούφλιζε καρδιές Γεννιόταν ο εκλεκτός  

Και η ζωή του ένας αγώνας για τα δίκια του Λαού, για την περηφάνια για την αξιοπρέπεια. Και η ζωή του κοντά στον πεινασμένο στον ταπεινό στον μεροκαματιάρη

Διώξεις, ταπεινώσεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, Παράτησε τα καλά του σπιτιού του για να είναι κοντά στο λαό. Δεν κάθισε να γίνει νοικοκύρης

 ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ:

Αλλά τι είχε ο Άρης που δεν είχαν οι άλλοι; Ο Άρης είχε την στόφα του αρχηγού, είχε αυτό που λέμε αστέρι. Ο Άρης ήτα ο κυρίαρχος που μπροστά του ημέρωναν τα άγρια θηρία όπως οι κλαρίτες Καραλιβαναίοι, Ο Μπελής και άλλοι Κλέφτες, και κυνηγημένοι, και ζωοκλέφτες, που εκείνη την εποχή δεν συμμορφώνονταν με τις αποφάσεις των αρχών και έβγαιναν στα βουνά. Όμως ο Αρης τους έκανε να γίνουν λαϊκοί ήρωες άφησαν τα κόκκαλά τους στον αγώνα, Ποιος δεν ανάσανε ποιος δεν το χάρηκε. Είχε την μαγεία και Ένωσε παπάδες, δασκάλους, αξιωματικούς, επιστήμονες, εργάτες, αγρότες, τους έδωσε όραμα, τους γέννησε την ελπίδα, Γέμισαν τα βουνά νέους κλεφτοαρματολούς τους αντάρτες τώρα που τα τραγούδια τους αντιλαλούσαν στα φαράγγια.  

Πολλοί από τον Άρη έγιναν μεγάλοι. Όπως ο Ζέρβας, ο Σαράφης, Ο Σιάντος, ο Ιωαννίδης, ο Μάρκος ακόμα και ο πολύς Νίκος Ζαχαριάδης όλους τους σκέπασε η λήθη. Ακόμα και οι Άγγλοι τον Άρη μόνο, υπολόγιζαν, τους άλλους τους είχαν καταφέρει, άλλοι πήραν γαλόνια άλλοι λίρες, άλλοι προσκύνησαν την Γηραιά Αλβιώνα.

 Ο πάτερ ανυπόμονος στην σελίδα 331 γράφει: Όλα αυτά τα άκουσα με τα αυτιά μου.

Ο Σαράφης είχε προτείνει στον Σκόμπυ να είναι παρόν, στις διαπραγματεύσεις που γίνονταν στην Αθήνα, για την παράδοση του οπλισμού του ΕΛΑΣ, και ο πρωτοκαπετάνιος του Αρης. Ώστε να δεσμευθεί και ο ίδιος για τις αποφάσεις.

Ο Σκόμπυ του είπε αυτόν θα τον δικάσουμε ως κοινό εγκληματία! 
Και η αντίδραση του Σαράφη από την απάντηση του Σκόμπυ; ο Άρης άναβε τσιγάρο και περίμενε να ακούσει τι απάντησε ο Σαράφης. δεν μίλησε Όλα ήταν μιλημένα.

Σε ποιους ο Άρης ήταν επικίνδυνος;

Σε όσους είχαν καρέκλα ο ίσκιος του θα έπεφτε πάνω τους βαρύς ασήκωτος.

Αυτό το άλλο το ξεχωριστώ είδαν οι απλοί άνθρωποι και παράτησαν τα σπίτια τους, πηγαίνοντας κοντά του, ποιος άλλος το έκανε; Σε ποιον άλλον εμπιστέφτηκαν δωρεάν την απελευθέρωση. Ποιον άλλο έκλαψαν τόσο ποιον άλλον τραγούδησαν τόσο, ποιον άλλον έκαναν θρύλο.   

Ούτε τις λίρες των Άγγλων χρειάστηκε ούτε την βοηθειά τους για να παρασύρει

ένα λαό πεινασμένο, άοπλο. σχεδόν ξυπόλητο, και να του δώσει όραμα, να τον σηκώσει, να κάνει αυτό που χιλιάδες χρόνια έκαναν οι προγονοί του, Να πάρει τον οπλισμό των εχθρών του. Να προστατεύουν με πολέμους, την ελευθερία να δώσει Ελπίδα στην φοβισμένη Ευρώπη.  

Στο λόγο του στην Λαμία είπε.

«Μα εμείς υποσχεθήκαμε στον λαό και κάτι άλλο. Ότι δεν θα αφήσουμε το όπλο  από το χέρι μας αν δεν πετύχουμε και τη διπλή λευτεριά: Να φύγει ο εχθρός και γίνει ο λαός νοικοκύρης στον τόπο του.  Κράτησε το λόγο του μα δεν τον άφησαν οι μέτριοι. 

Ένας ατέλειωτος αγώνας και στο τέλος η θυσία προίκα στις επόμενες γενιές,

στην ιστορία, στη ελευθερία, στα δικαιώματα του λαού έφεξε τον κόσμο όλο.

Και το κρεμασμένο κεφάλι Ήλιος που φώτισε τον πλανήτη.

Για ποιον άλλον οι ποιητές μας έγραψαν τόσα ποιήματα.

Τόσους ύμνους. τόσα τραγούδια τόσα βιβλία; Τόσες προτομές.

Γεννήθηκε, κοντά στις Θερμοπύλες, στο τόπο θυσίας του Λεωνίδα

Κοντά στην Αλαμάνα στον τόπο θυσίας του Αθανάσιου Διάκου,

Κοντά στον χάνι της Γραβιάς ζήλεψε το τέλος του Οδυσσέα Ανδρούτσου

Είχε γεννηθεί στην Ελλάδα που γεννά Ήρωες που αγωνίζονται σαν Ήρωες που πεθαίνουν σαν ήρωες για την ελευθερία. Αλλά που φεύγουν πληγωμένοι. Και πως θα ήταν διαφορετικά στη χώρα που δικάζει και καταδικάζει τους Ήρωες

 Τι απόγιναν όμως οι σύντροφοι του Άρη μετά το θάνατό του;

Οι πολλοί εξοντώθηκαν, από τους παρακρατικούς γιατί το κάθε κεφάλι ήταν λίρα

(Πάλι η συμμετοχή των Άγγλων)

Άλλοι τιμωρήθηκαν από το κόμμα τους. Είναι το αποτέλεσμα της συμφωνίας που γλύτωσαν το αχρείο σαρκίο τους και μάτωσαν ένα ολόκληρο λαό, μια άξια γενιά μια ενωμένη γενιά μια γενιά έτοιμη να ξαναχτίσει από την αρχή την Ελλάδα. Το 80^ο/ο  ήταν έτοιμο να κτίσουν τα χαλάσματα.  Άλλοι πιάστηκαν και κλείστηκαν στην Φυλακή. 

Στην ίδια πλατεία και από τους ίδιους φανοστάτες είχαν ένα χρόνο πριν είχαν κρεμάσει και 5 επονίτες. 

Αυτή η πλατεία που τώρα λέγεται Ρήγα Φεραίου.ήταν γραφτό να την τιμή σουν τόσου σπουδαίοι αγωνιστές,Τους χωριανούς μου όπως και τον πατέρα μου τους κάπου 50 άτομα τα έπιασαν παραμονή του Αηλιώς στο πανηγύρι. Το 1948 δικάστηκαν και αρκετοί καταδικάστηκαν σε θάνατο πολλές φορές, άλλωστε τότε ο θάνατος ήταν φθηνό πράγμα. Ο Πατέρας μου δικάστηκε τρεις εις θάνατο. Ζήτησε σαν τελευταία του επιθυμία να δει τα παιδιά του, είχε γεννηθεί και ο αδελφός μου.

Όμως τότε δεν υπήρχε συγκοινωνία να έρθεις από τα Στουρναραίικα στα Τρίκαλα έπρεπε τουλάχιστον τα 18 χιλιόμετρα μέχρι την Πύλη να έρθεις με τα πόδια.

Έτσι η μάνα μου πήρε έμενα τον 5χρονο τότε στην πλάτη και τον αδελφό μου στην αγκαλιά και μας έφερε στην Πύλη. Από την Πύλη μέχρι τα Τρίκαλα ήρθαμε με το λεωφορείο. 

Εκεί πίσω σε ένα διάδρομο τον έφεραν και τον είδα. 

Τώρα μετά από 70 χρόνια από τον θάνατο του Άρη ο λαός του τον έκανε θρύλο. Τον πήρε η ποίηση στα φτερά της, Ο Λαός τώρα τον τραγουδάει φανερά. Πήγε στην γειτονιά των Ηρώων. Είναι μαζί με τον Κολοκοτρώνη οι περισσότερο, τραγουδισμένοι. Μέχρι τώρα έχω βρεί 30 ποιήματα και τραγούδια. Που έγραψαν ακόμα και απλοί άνθρωποι. 

ΣΤΟΝ ΑΡΗ ΜΟΥ – ΣΤΟ ΚΑΜΑΡΙ ΜΟΥ

Άρη μου, Άρη, Άρη μου παιδί μου παλληκάρι μου

σε ράχες ήσουν, σε βουνά, το κάλεσε η ανάγκη,

αλλοίμονο: ο πόνος μου τόσο μακριά δεν φτάνει.

------

Κι αν σε καλούν οι στεναγμοί, κι αν σε καλούν οι θρήνοι,

εσύ κοιμάσαι αξύπνητος στο φως και στη γαλήνη.

------

Αχ! Συ διαβάτη της ζωής, Πανέμορφε διαβάτη!

να ξαναρθείς εδώ στη γη, δεν θαύρεις μονοπάτι.

------

Άρη μου! Για άφησες τη δόλια σου μανούλα,

τον δύστυχο πατέρα σου να κλαίμε όλη μερούλα.

20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1945             Αγλαΐα Κλάρα.

Ο Αρης νεκρός 

Του Γιώργη Κοτζιούλα

Με μια κλωστή κρεμάμενοι στην άκρη της αβύσσου,

γρικάμε σαν απίστευτο μαντάτο τη θανή σου!

Μας φαρμακώνεται η καρδιά, κλαίει ο άντρας σαν παιδάκι

για εσένα που ήσουνα κορφή δική μας και μπαϊράκι,

που στ’ όνομά σου ορκίζονταν αμέτρητοι αντρειωμένοι

και έμοιαζες απαράλλαχτος τον ήλιο ν’ ανεβαίνει.

Γιατί καλέ να ξεκοπείς πρωτάρης σάμπως νά ’σουν,

γιατί, ακριβέ, τους άφησες να σε ξεμοναχιάσουν;

Τα μάτια σου δεν έπαιρνες να πας αλλού να γείρεις

εκεί που ανάσαν’ ο λαός κι ορίζει νοικοκύρης;

Ηρθαν κακοί μουσαφιραίοι και ξένοι αλιμαστήδες

που εσύ καλά τους ήξερες κι από σιμά τους είδες·

και βλέποντας στα χέρια τους αντί για δώρα αλίσια,

πρώτος πετάχθηκε ξανά, κ’ είπες μ’ οργή περίσσια:

– Πού είστε, σύντροφοι; Στ’ άρματα τυραννομάχα νιότη!

Να π’ ότι γίνηκαν καπνός καταραμένοι οι πρώτοι

κόπιασαν άλλοι πιο βαρύ κρατώντας καμουτσίκι

να μας ξελευτερώσουνε με τη δική τους νίκη,

κι άμα το πιάσουν και στρωθούν ακούστε πια κ’ ιδέτε.

Φίλος επίβουλος, οχτρός χειρότερος λογιέται.

Παιδιά θα τον αφήσουμε στη μέση τέτοιο αγώνα;

Χτυπάτε Φράγκων και Ρωμιών τη μισητή κορώνα!

Δυνάστη εγώ δεν προσκυνάω, χάρος ας μ’ εύριε κλαία!

Μην απαντέχεις λευτεριά με ξόρκια ή παρακάλια

με το σπαθί σου πάλαιψε, γίνου άξιος να την πάρεις!

Τέτοια προφήτης χτεσινός, στερνολαλούσε ο Αρης

σαν ίσκιος απονύχτερος περνώντας απ’ τις ρούγες

κι αητός για τα μεσούρανα σύναξε τις φτερούγες.

Μα εκεί που τόνε βλέπαμε σαν το δεντρό να στέκει,

τον λαμπαδιάζει ολόσωμον, ορθόν τ’ αστροπελέκι

κι απ’ τ’ ακατάλυτο κορμί δεν έμειν ούτε τρίμμα,

νά’ ναι αδειανό από λείψανο του απέθαντου το μνήμα.

(Απόσπασμα)

ΛΕΒΕΝΤΟΜΑΝΑ ΡΟΥΜΕΛΗ

Ποίημα του Κώστα Βάρναλη 1945

Ηρώων γεννήτρα Ρούμελη κι ανταρτομάνα
σ' εσέ πρωτοχτυπάει του σηκωμού η Καμπάνα
από τα χρόνια τα παλιά του εικοσιένα
κάθε που η γη σου χάνεται. Δόξα σε σένα.

Της λευτεριάς αθάνατη λεβεντομάνα,
ακούς του Γοργοπόταμο την Αλαμάνα,
Το θρυλικό χιλιόμετρο πενήντα ένα.
να λένε την Αντρειά σου, ύμνο σε σένα.

Παιδιά του λαού οι Αρματολοί σου εφέραν Μάννα,
σ' 'όλα σου τα παιδιά του λυτρωμού το μάνα.
Δόξα στον κάθε πολέμαρχο σου κι Ακρίτη
Δόξα και σε σένα Μεραρχία δεκάτη τρίτη.

Δόξα στην πρώτη σου ψυχή και νου, του Άρη,
τον πρώτο Καπετάνιο σου κι άξιο μπροστάρη,
που όντας επέσαν όλοι, υψώθη σπάθα πρώτη
ενάντια στον εχθρό κι ενάντια στον Προδότη..

Για την αντιγραφή Μίμης Οικονόμου